Demiurg

„Demiurg” to niemy komiks autorstwa Karoliny Walczak, będący częścią jej pracy dyplomowej wykonanej w Liceum Plastycznym im. Constantina Brancusi w Szczecinie, w Pracowni Reklamy Wizualnej. W publikacji znalazły się fragmenty „Traktatu o Manekinach” z książki „Sklepy cynamonowe” Brunona Schulza, opatrzone podtytułem „Wtóra księga rodzaju” — bo opowiada ona o tworzeniu, twórcy, materii i dziele.

O tworzeniu, twórcy i dziele

Na początku była ręka, choć niektórzy mówią, że słowo. Demiurg, boska istota, stwarzająca świat materialny, zasiada do pracy. Wyciąga dłoń po budulec i zaczyna ugniatać, formować, nadawać kształt. Powołuje do życia bezkształtną bryłę, odbierając jej anonimowość, spokój i wieczne wytchnienie. Bez wyjaśnienia „po co” i „dlaczego” wysyła swe dzieło w świat — okrutny, pełen niebezpieczeństw, napędzany upływającym czasem. W końcu, u kresu drogi, dzieło spotka się ze swoim stwórcą, by zamknąć proces i rozliczyć się z istnienia.

„Demiurg” to idealna lektura na listopadowe popołudnia — pełna refleksji i zadumy nad życiem. Krótka i niema, ta historia nie pozwala jednak na szybkie przerzucenie stron w rytm przeglądania zdjęć na Instagramie. Wręcz przeciwnie, autorka zaprasza do zatrzymania się nad planszami, które pochłaniają i skłaniają do poszukiwania sensu życia. Kolorystyka, przypominająca lekko rozświetlony, pokryty kurzem, nadpalony abażur, otula niczym ciepły koc w te ponure wieczory. Daje wrażenie ostatniego promienia słońca na horyzoncie — cichego, ale pełnego ciepła.

Klamra Schulza i spojrzenia pełne wyrazu

Fragmenty prozy Schulza są kluczem do zrozumienia tej opowieści i stanowią klamrę, która choć stylistycznie różni się od lekkiego, pozbawionego dialogów komiksu, spaja jego treść. W samej historii rolę narracji pełnią spojrzenia — długie, wymowne, pełne czułości i zrozumienia. Cytaty z „Traktatu o manekinach” wymagają uwagi: trudny tekst zmusza do odszyfrowania, prowokując do refleksji i spojrzenia w głąb siebie, niczym próg zwalniający na drodze codzienności. Aby w pełni odebrać ten komiks, trzeba najpierw zatrzymać się i zwolnić, by jego treść mogła dotrzeć do odbiorcy. Inaczej, jak w życiu, może nam przemknąć niezauważona, gdy śpieszymy się, by dzień czy tydzień zakończył się jak najszybciej.

„Demiurg” został wydany po dziesięciu latach od stworzenia przez Wydawnictwo Granda w poziomym formacie A4, który doskonale podkreśla wyjątkową estetykę tego schludnego albumu. Kompozycja plansz zmienia się, jak zmienia się życie: od szerokich, panoramicznych ujęć po wąskie, pionowe kadry przyspieszające bieg zdarzeń. Samo śledzenie wzrokiem plansz Karoliny Walczak to już przeżycie — wyczuwalna jest tu dbałość o nastrój i rytm opowieści.

Poetycki urok jesieni

Najmocniejszy efekt wywołuje narracyjne przeplatanie spokojnych scen stwórcy, oddanego bez pośpiechu swoim działaniom, ze scenami jego stworzenia — istoty, która z wolna starzeje się i wysycha, bez żadnej możliwości schronienia. Pozostawiona na pastwę losu, w opuszczeniu zmierza ku śmierci.

Karolina Walczak zachęca, by nie kończyć rozważań na samym stwórcy, procesie kreacji, czy przemijaniu. Ostatnią ilustrację, która pełni funkcję epilogu, można potraktować jako lustro, w którym widz ma szansę przyjrzeć się sobie i zadać pytania: w której z tych ról widzę siebie? Czy jestem twórcą jak demiurg, a może stworem, który traci kształt i trwałość? A jeśli demiurgiem — to co tworzę? Czy poświęcam czas i wkładam serce w moje dzieło, czy też ulegam chwilowym trendom, goniąc za błyskiem i poklaskiem? A może też zniechęcam się w połowie drogi i pozwalam, by efekty mojej pracy lądowały w szufladzie z nadzieją, że kiedyś znajdę czas, by je dokończyć?

„Demiurg” to krótki, lecz wyjątkowy komiks — w twardej oprawie i tylko 34 stronach kryje głębię, która daje dużo więcej, niż sugeruje jego skromna objętość. Więcej zwyczajnie nie potrzeba! W dodatku cena jest naprawdę przystępna, porównywalna do paczki papierosów! Karolina Walczak ujęła rzeczywistość w sposób poetycki, co idealnie wpisuje się w klimat jesieni, kiedy wielu z nas pragnie chwil refleksji i zadumy.

Scenarzysta: Karolina Walczak

Ilustrator: Karolina Walczak

Wydawnictwo: Granda

Format: 210×297 mm

Liczba stron: 34

Oprawa: twarda

Druk: kolor